Wera

Wera to niemiecki producent narzędzi z siedzibą w dzielnicy Cronnenberg w Wupertalu. Firma powstała w roku 1936, początkowo nazywała się Hermann Werner GMBH & Co. KG. I zajmowała się jedynie handlem narzędziami. W trakcie II wojny światowej została zniszczona. Po ukończeniu wojny, podczas odbudowy, podjęto decyzję o uruchomieniu produkcji. Pierwsze wyroby to były wkrętaki. W 1951 roku zmieniono nazwę firmy na Wera. W 1995 roku produkcję przeniesiono do miejscowości Bystřice nad Pernštejnem w Czechach. W 2018 roku otworzono drugi zakład w miejscowości Třebíč, również w Czechach. Reasumując, Wera jest firmą niemiecką, ale cała produkcja odbywa się obecnie w dwóch czeskich zakładach.

Wera jest znana ze swojego starannego podejścia do projektowania wyrobów. Dzięki temu jej wyroby były wielokrotnie nagradzane w konkursach Red Dot Design Award i iF Design. Firma ma opinię innowacyjnej. Jednym z najbardziej znanych wyrobów Wery jest wkrętak z uchwytem Wera Kraftform, widocznym w logo firmy, opracowanym w 1968 roku we współpracy z Towarzystwem Fraunhofera.

Wera nie ma jakoś szczególnie szerokiej oferty: wkrętaki, uchwyty, bity, imbusy, klucze płaskie, klucze nasadowe, grzechotki itd. Jedynym wyrobem, który w jakiś sposób jest związany z kluczami nastawnymi jest 6004 Joker: „samonastawny klucz płaski” lub „regulowany klucz płaski”. Wera produkuje ten klucz w kilku rozmiarach (podaję długość całkowitą): XS = 117 mm, S = 154 mm, M = 188 mm, L = 224 mm, XL = 256 mm, XXL = 322 mm. Każdy z kluczy, z uwagi na budowę główki/szczęk, ma własny, niewielki zakres pracy – minimalny i maksymalny rozstaw. Przykładowo mój klucz, czyli S, może chwytać śruby o rozmiarach od 10 do 13 mm. Pełny komplet sześciu kluczy obejmuje zakres od 7 mm do 32 mm. Każdy z tych kluczy jest drogi, a zestaw sześciu kluczy to naprawdę duży wydatek.

Co dostajemy jednak w zamian? Narzędzia te są niezwykle starannie wykonane, doskonale leżą w dłoni. Podobno są wygodne i szybkie w użyciu, nie niszczą łba śruby czy nakrętki. Sam nigdy swojego klucza nie użyłem. Traktuję go jako ciekawostkę, po prostu bardzo ładny klucz:

Nie jest to rozwiązanie ani rewolucyjne ani przełomowe. Tego rodzaju klucze były znane od dawna. Posiadam dość stary klucz, wyprodukowany jeszcze w ZSRR; na kluczu jest wybita cena, bodajże 2 ruble 40 kopiejek. Klucz musiał być wyprodukowany pod koniec lat 80-tych.

A poniżej porównanie obu kluczy. Mechanizm jest właściwie taki sam, jedynie mocowanie sprężyny jest inaczej rozwiązane. Kąty pracy (położenie główki względem uchwytu) są identyczne.

Ryobi

Ryobi to marka elektronarzędzi, narzędzi ogrodowych, narzędzi ręcznych, licznych akcesoriów i innych produktów przeznaczonych na rynek konsumencki (amatorski). Właścicielem tej nazwy handlowej jest międzynarodowa korporacja Techtronic Industries Company Limited (TTI Group lub TTI). Grupa TTI została założona w Hongkongu w 1985 roku, jej pierwotna działalność to produkcja OEM dla międzynarodowych marek. Między innymi od 1987 roku produkowała elektronarzędzia dla marki Craftsman.

Dzisiaj jest to ogromna korporacja zatrudniająca na całym świecie niemal 50 tysięcy pracowników, posiadająca zakłady produkcyjne w Chinach, Wietnamie, USA, Meksyku i w Europie.

Ale z marką Ryobi wiąże się nieco bardziej skomplikowana historia, której korzenie sięgają lat czterdziestych XX wieku w Japonii.

We grudniu 1943 roku w Hiroszimie otwarto odlewnię i wtryskownię metali nieżelaznych, działającą pod nazwą "Ryobi Seisakusho Co., Ltd.". Produkcja była skierowana głównie do przemysłu motoryzacyjnego. Nie wykluczone, że ich pierwszym, głównym zastosowaniem było jednak lotnictwo. Po wojnie produkcja jednak była niewątpliwie cywilna, w połowie lat 50-tych uruchomiono przetwórstwo tworzyw sztucznych.

W latach 60-tych, gdy firma pojawiła się na giełdzie Tokyo Stock Exchange nastąpił jej dalszy rozwój, firma poszerzyła działalność o inne gałęzie przemysłu. Celem uproszczenia  nazwę Ryobi Seisakusho zmieniono na Ryobi Limited.

W 1968 roku Ryobi rozpoczęło produkcję elektronarzędzi, począwszy od niedrogich, amatorskich,  skończywszy na profesjonalnych narzędziach dla zawodowców. Portfolio elektronarzędzi Ryobi było bardzo szerokie. W 1996 roku Ryobi wprowadziła na rynek technologię bezprzewodową opartą na bateriach litowo-jonowych o nazwie RYOBI 18V ONE+ System.

Kryzys ekonomiczny lat 90-tych mocno nadszarpnął pozycję Ryobi. W końcu firma zdecydowała o  jej podzieleniu. W 2000 roku rynek Ameryki Północnej, a w 2002 roku Oceanii (Australii i Nowej Zelandii) i Europy trafiły w ręce grupy TTI. Ostatecznie w 2018 roku Ryobi oddała rynek elektronarzędzi w Japonii, Azji i Afryce w ręce Kyocera Corporation, wliczając w to 40 biur sprzedaży w Japonii i zakład produkcyjny w Chinach. Obecnie Kyocera Industrial Tools Corporation oferuje swoje elektronarzędzia na rynkach Dalekiego Wschodu, Bliskiego Wschodu, niektórych krajów Afryki i Ameryki Południowej

Pierwotna firma Ryobi to nadal japoński producent wyrobów dla przemysłu motoryzacyjnego, poligrafii i budownictwa opartych na odlewie i wtrysku metali nieżelaznych.

Tak, jak pisałem w pierwszym akapicie, na innych rynkach produkty pod marką Ryobi produkuje i sprzedaje korporacja TTI. Zresztą grupa TTI posiada również inne marki, w tym dobrze znane Milwaukee i AEG.

Wyroby Ryobi są dostępne zarówno w sklepach stacjonarnych (np. sieci sklepów Jula) jak również on-line. Wśród niewielkiej oferty narzędzi ręcznych znajdujemy również klucze nastawne, jeden model w rozmiarach 160, 200, 250 i 300 mm. Najkrótszy klucz jest więc nieco dłuższy niż typowe 6 cali = 150 mm, ale to w głównej mierze wynika z designu, kształtu uchwytu itp. Zasadniczo zaliczam go do grupy kluczy sześciocalowych. Wyprodukowany w Chinach, o przeciętnej jakości ale wyróżniający się estetyką.

Crescent

Crescent to jeden z najważniejszych producentów kluczy nastawnych, odcisnął swoje trwałe piętno na tych wyrobach. W 1907 roku szwedzki imigrant i wynalazca Karl Peterson założył firmę Crescent Tool Company. Siedziba firmy znajdowała się w Jamestown, w stanie Nowy Jork. Wkrótce, w roku 1915 opatentował on klucz nastawny (U.S. Patent 1133236A). Można się spierać, kto pierwszy wymyślił taki klucz. Wiadomo, że Anglik Richard Clyburn już w roku 1842 zaproponował takie rozwiązanie, a Szwed Johan Petter Johansson opatentował swój klucz w 1892 roku, produkowany do dzisiaj przez firmę Bahco. Faktem jest, że klucz Karla Petersona stał się w Stanach Zjednoczonych bardzo popularny. Do dzisiaj w Ameryce Północnej klucz Crescent jest synonimem klucza nastawnego.

Z badań dostępnych w internecie wynika, że Karl Peterson de facto założył Crescent Tools na skutek rozpadu firmy J.P. Danielson & Company, powstałej w 1903, a po rozpadzie ponownie założonej w 1920 roku. Wspominam o tej firmie, gdyż w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku była istotnym na rynku amerykańskim producentem narzędzi, w tym kluczy nastawnych. Pod koniec lat czterdziestych została wchłonięta przez inną firmę narzędziową Plomb, później i do dzisiaj znaną jako Proto. Generalnie w USA na początku XX wieku narodziło się wiele firm produkujących narzędzia ręczne ale ich historie były burzliwe i skomplikowane.

Wracając do Crescent – dzisiaj ta marka należy do dużego koncernu Apex Tool Group. Pod nazwą Crescent oferowanych jest kilka odmian kluczy nastawnych w wielu rozmiarach. Są pewnie produkowane w różnych częściach świata, w tym również w Chinach.

Udało mi się kupić stary klucz Crescent produkowany w USA. Wygląda na dobre narzędzie, do dzisiaj sprawny i funkcjonalny.

Matador

Ramscheid, obok Solingen i Wuppertalu, to miasto słynące z przemysłu metalowego i maszynowego, gdzie powstało i działa kilka uznanych fabryk narzędzi. Pisałem już o firmach Belzer, Stahlwille, Gedore i Dowidat, które wywodzą się z tamtych terenów. Kolejną firmą jest Matador.

Historia tej firmy zaczyna się w Ramscheid w 1900 roku, gdy panowie Heinrich Kissling i Heiner Schumacher zakładają firmę Schumacher & Kissling i zaczynają produkować narzędzia ręczne – klucze, szczypce, młotki itp. W roku 1919, po wycieczce pana Kisslinga do Hiszpanii, zostaje zarejestrowana nazwa MATADOR, jako idealny synonim siły i wytrzymałości, które cechowały produkowane przez tę firmę narzędzia. W kolejnych latach firma rozwija się bardzo dynamicznie, w roku 1933 nawiązuje współpracę z Daimler-Benz. Należy odnotować, że ta współpraca trwa nieprzerwanie po dziś dzień. Głównym odbiorcą ich narzędzi staje się przemysł motoryzacyjny.

MATADOR staje się dobrze rozpoznawalny, szczególnie z produkcji zestawów kluczy nasadowych z (opatentowaną) grzechotką własnej konstrukcji. W lipcu 1943 roku zakład zostaje całkowicie zniszczony podczas bombardowania, następnie odbudowany w roku 1946 przez osiemdziesięcioletniego założyciela, Heinricha Kisslinga.

Lata powojenne to rozbudowa i rozwój firmy, która produkuje narzędzia standardowe i narzędzia dedykowane do Audi, Bosch, Ford, MAN, Mercedes-Benz, Volkswagen, Volvo i innych marek. Obecnie firma jest zarządzana przez czwarte pokolenie rodziny Kissling.

Matador produkuje jeden typ klucza nastawnego – klasyczna konstrukcja, chromowany, o długości od 4 do 15 cali. W ofercie posiadają również klucz nastawny z grzechotką, ale wygląda mi to na produkt dalekowschodni. Zresztą nie jestem w stanie ustalić, czy zwykłe klucze nastawne są produkowane w Niemczech, czy gdzieś indziej, przez firmę zewnętrzną.

Oto klucz MATADORA. Odkuwka sprawia wrażenie dość surowej, co wzmacnia matowa powłoka chromowa.  Uchwyt solidny, mocny, szeroki. Szczęki szlifowane i polerowane. Szczęka ruchoma ma spory luz, to niestety psuje wrażenie dobrej jakości. 

Makita

Makita to jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek na rynku narzędzi. Jest to ogromny koncern, wywodząca się z Japonii i działająca w większości krajów świata. Makita ma ponad sto lat – założył ją Mosaburo Makita w mieście Nagoia w 1915 roku. Początkowo firma zajmowała się silnikami elektrycznymi – sprzedażą i naprawą. Po drugiej wojnie światowej skupiła się na produkcji narzędzi, a przede wszystkim elektronarzędzi. Dzisiaj jest znana przede wszystkim jako producent elektronarzędzi, ale również narzędzi pneumatycznych, spalinowych, ogrodowych, myjek wysokociśnieniowych itd.

 

Wcześniej pisałem o kluczach nastawnych dwóch innych producentów elektronarzędzi: Milwaukee i Bosch. Klucz Milwaukee to bardzo solidne, porządne narzędzie wysokiej jakości; produkowany na Tajwanie w kilku rozmiarach. Milwaukee posiada zresztą w swojej ofercie dużo różnych narzędzi ręcznych, dobrej jakości i dość drogich. Klucze Boscha są jedynie dodatkiem do zestawów – kompletów wierteł i bitów. Są to klucze bardzo podłej jakości. Należy je traktować jako gadżet reklamowy.

Makita w swojej ofercie posiada trochę narzędzi ręcznych, w tym również klucze nastawne w czterech długościach: od 150 do 300 mm. Trudno traktować poniższy klucz jako prawdziwe, profesjonalne narzędzie, chociaż jego jakość nie jest tak tragiczna. Ot, taki przyzwoity, chiński klucz. Jego cenę zapewne podwaja umieszczone na nim logo firmy.

Belzer

W 1884 roku Robert A. Belzer założył firmę zajmującą się eksportem narzędzi. Zaopatrywał głównie kraje nordyckie. W 1912 roku dwaj kupcy Walter Dörken i Walter Schlingensiepen przejęli firmę, która w tym czasie miała swoją siedzibę przy Hastener Straße 4 w Cronenberg (od 1929 roku część Wuppertalu). Pierwsza wojna światowa i rosnąca mechanizacja zwiększyły popyt i wymagania dotyczące jakości. W szczególności nowy przemysł motoryzacyjny stworzył nowy popyt, więc Belzer rozpoczął własną produkcję w 1920 roku. Firma zatrudniała około 100 pracowników.

W 1925 roku pierwsze klucze, śrubokręty i szczypce zostały wykonane z wysokiej jakości stali wanadowej i początkowo sprzedawane pod marką "Eigenheim". Katalog z 1937 roku składał się z kilku tysięcy narzędzi na 200 stronach. Belzer produkował wysiłkiem 290 pracowników głównie specjalne narzędzia dla motoryzacji i budowy pojazdów, dla lotnictwa i przemysłu maszynowego, w międzyczasie również pod marką "Becro".

W 1943 roku budynek administracyjny przy Hastener Straße został zniszczony, hale produkcyjne zostały szczęśliwie oszczędzone przed nalotami bombowymi, dzięki czemu produkcja mogła zostać ponownie uruchomiona szybko po wojnie. Asortyment został poszerzony o nowe narzędzia dla specjalnych zawodów (takich jak zegarmistrzowie, optycy, technicy radiowi i telekomunikacyjni). Pod koniec 1950 roku 60% produkcji zostało ponownie wyeksportowane, a liczba pracowników wzrosła do 650. Sukces oznaczał, że zakład musiał zostać ponownie rozbudowany.

W dniu 1 października 1970 r. rodziny właścicieli sprzedały Belzer częściowo państwowej firmie Saarbergwerke AG. W 1974 roku Belzer został połączony z firmą Dowidat, tworząc DWU (Deutsche Werkzeug Union). Podczas gdy Belzer dostarczał głównie narzędzia dla przemysłu lotniczego, a także badań i rozwoju, Dowidat skupił się bardziej na wyposażeniu przemysłu i rzemiosła. Powstała również wspólna marka "Belzer-Dowidat". W 1977 roku "Spiegel" pisał, że firma jest uważana za lidera rynku w branży narzędziowej z obrotami 100 milionów marek i po wielu latach przynoszących straty, w 1976 roku osiągnęła zysk 500 000 DM.
W 1988 roku szwedzka Grupa Bahco kupiła DWU. W 1991 roku Bahco zostało ponownie przejęte przez założoną w 1862 roku Grupę Sandvik, jednego z największych europejskich producentów narzędzi. Firma nosiła zatem nazwę Sandvik-Belzer od października 1991 r. i miała nadzieję na poprawę pozycji rynkowej i bezpieczną przyszłość dla swoich 500 pracowników (ponad 200 z nich w Wuppertalu).
 Jednak już w 1993 roku w Wuppertalu zwolniono 70 pracowników, a produkcję wyrobów kutych przeniesiono do Hasborn, drugiej lokalizacji zakładu. W 1997 roku Hasborn w Saarze został zamknięty, a produkcja przeniesiona do Argentyny. Pozostałe 140 pracowników w Cronenberg nadal produkowało śrubokręty i wózki warsztatowe. W 1996 r. skarga miejscowego mieszkańca na uciążliwość zapachową lakierni, która działała od 1989 r., zagroziła tej lokalizacji zakładu.W 1997 roku administracja została scentralizowana w centrali w Szwecji. Ponownie utracono kolejne 40 miejsc pracy. W czerwcu 1999 roku Sandvik sprzedał dział "Piły i narzędzia" – a tym samym także swoją część Cronenberger – amerykańskiej grupie narzędziowej "Snap-on", założonej w 1920 roku.
Grunty i budynki w Wuppertalu zostały zakupione przez Agencję Rozwoju Gospodarczego Wuppertalu około 2000 roku i od tego czasu są eksploatowane jako park przemysłowy. Ostatni na terenie Niemiec zakład firmy Sandvik-Belzer działał do 2004 roku, kiedy to produkcja śrubokrętów – ostatnia pozostała produkcja narzędzi – została również przeniesiona do Hiszpanii.
W 2005 roku Snap-on połączył Herramientas Eurotools SA, przejęty w 1995 roku, oraz Bahco Group AB, tworząc SNA Europe Group.  Puste budynki na terenie dawnej firmy w Wuppertalu służyły w 2015 r. jako miejsce zakwaterowania dla uchodźców, a budynek administracyjny został również odpowiednio zaadaptowany. W Brazylii Apex Tool Group nadal sprzedaje narzędzia pod marką Belzer.
Belzer zapisał się dwoma osiągnięciami w historii produkcji narzędzi – jako pierwszy zastosował stal wanadową (chromowo-wanadową) oraz, również jako pierwszy, zastosował chromowanie jako zabezpieczenie narzędzi przed korozją. Ponoć Belzer był przez lata jedyną firmą w Europie produkującą narzędzia chromowane na wysoki połysk.
Tak więc Belzer przeszedł, śladem wielu innych zasłużonych producentów narzędzi, do historii. Niemniej do dzisiaj narzędzia Belzer, produkowane niegdyś w Niemczech, są poszukiwane i cenione za bardzo wysoką jakość i wygląd.

Poniższy klucz kupiłem w sklepie ze starociami w centrum Wiednia. Na szczękach widać nieco ślady użycia, poza tym powłoka chromowa nie jest już idealna. Ale nadal klucz ten wyróżnia się doskonałą jakością, precyzją, wykonaniem. 

Jula

Jula to sieć sklepów DYI i hobby. Lars-Göran Blank założył ją w Szwecji w 1979 roku. Początkowo zajmowała się produkcją i sprzedażą łuparek do drewna, później poszerzyła swoją ofertę o inne narzędzia i urządzenia dla leśnictwa i rolnictwa. Poza Szwecją działa również w Norwegii i w Polsce (od 2001 roku) Obecnie posiada 89 sklepów (05.2021).

Jula sprzedaje wiele narzędzi ręcznych. Są tam narzędzia Bahco, Stanley i inne. Jula posiada również marki własne (private labels): Hard Head i Meec Tools. Zdaje się, że marka Hard Head jest wygaszana a jej miejsce zajmuje właśnie Meec Tools. Z uwagi na pandemię i z uwagi na brak potrzeb od co najmniej roku nie byłem w żadnym sklepie tej sieci.

Posiadam kilka kluczy nastawnych Hard Head. Ich wygląd zdradza chińskie pochodzenie. Poniżej podstawowy klucz wykończony powłoką fosforanową.

A ten to chyba jego następca, albo też zamówiony równolegle od innego dostawcy:

Jak widać oznaczenie marki jest po prostu wypalone laserowo na szlifowanej powierzchni klucza.

Kolejny klucz, marka jest umieszczona na uchwycie. Uchwyt z tworzywa - udaje dwukomponentowy, tymczasem jest to uchwyt wtryśnięty z tego samego tworzywa w dwóch kolorach.

Na koniec klucz, którego używam, co zdarza się i tak nieczęsto. Jest to taki sam klucz, jak ten, który umieściłem na dwóch pierwszych zdjęciach. Papierem ściernym starłem większość powłoki fosforanowej i wygładziłem grubsze nierówności. Klucz fajniej się trzyma w ręku i nabrał ciekawego wyglądu.

Wszystkie te klucze, wbrew pierwszemu wrażeniu, są całkiem przyzwoite. Luzy nieduże, lekka regulacja. Reasumując są znacznie lepsze, niż na takie wyglądają. Zastrzegam jednak, że są to narzędzia jak najbardziej amatorskie, do doraźnego zastosowania od czasu do czasu.

Dodane 21 lipca 2021:

podczas mojej wczorajszej wizyty w sklepie Jula kupiłem niedrogi zestaw kluczyków nastawnych Meec Tools. Zestaw zawiera dwa klucze o rozmiarach 6" i 5". Są to klucze "stubby" - z grubym dwukomponentowym uchwytem.

Klucze są dość mizernej jakości, ruchoma szczęka ma bardzo duży luz w obu osiach (wzdłuż jej ruchu i prostopadle), luzy są też na pokrętle regulacyjnym. Uchwyt jest dość przyzwoicie wykonany, szlif szczęk również przyzwoity. No cóż - tanie, amatorskie klucze, które doraźnie może pomogą, jeśli nie ma pod ręką dobrego narzędzia. A tak w ogóle to z kluczem o długości 5" spotkałem się po raz pierwszy. Jest on tylko nieco dłuższy od typowych kluczy czterocalowych ale ma dużo większe i grubsze szczęki. To wg mnie taka hybryda - rozstaw (18 mm) i rozmiary szczęk niemal dorównujące kluczom sześciocalowym ale sam klucz wyraźnie krótszy, bardziej "kieszonkowy".

Irimo

Irimo to producent narzędzi z Kraju Basków w Hiszpanii. O tradycjach tego regionu w przemyśle stalowym pisałem we wcześniejszym wpisie. Firma powstała w 1930 roku w Urrextu. Początkowo zajmowała się produkcją części dla przemysłu cementowego, następnie rozszerzyła swoją produkcję o narzędzia i inne wyroby metalowe. 

W latach 40-tych Irimo wynalazła i wprowadziła do produkcji klucz do dużych obciążeń (heavy duty), który później zdobył złoty medal na targach wynalazków w Brukseli.

Oferta Irimo jest bardzo obszerna, katalog wyrobów liczy 200 stron. Są tam narzędzia i wyposażenie warsztatów samochodowych, dla hydrauliki, narzędzia pneumatyczne i bardzo duży wybór narzędzi ręcznych ogólnego stosowania.

Oferta kluczy nastawnych jest skromna. Oto podstawowy klucz:

Występuje on również w wersji czernionej. Rozmiary od 100 do 450 mm. Klucz z powyższego zdjęcia jest masywny, solidny, dobrze wykonany.

Klucz heavy duty występuje jedynie w wersji chromowanej w długościach od 150 aż do 750 mm!

Ofertę zamyka klucz, który anglojęzyczni nazywają "stubby" czyli przysadzisty, grubasek. Ma długość 150 mm i gruby uchwyt (stąd nazwa). Klucz niedrogi ale dość mocna konstrukcja, uwagę zwraca bardzo starannie wypolerowana chromowana powierzchnia główki klucza. Uchwyt dwukomponentowy z szarego PP i niebieskiego elastomeru.

Najnowsza historia jest trochę poplątana. Pojawia się firma Herramientas Eurotools S.A, która staje się właścicielem Irimo. W połowie lat 90-tych firmę tę kupuje amerykański koncern Snap-On, największy producent narzędzi na świecie. W 1999 roku Snap-On odkupuje od Sandvik Bahco część produkującą narzędzia i piły, czyli Bahco AB a następnie tworzy SNA Europe, która jest europejskim posiadaczem marek Bahco i Irimo (i kilku innych). 

Konkluzja na dzisiaj jest jedna - jak większość marek, Irimo jest w rękach dużej amerykańskiej korporacji. Produkcja wielu narzędzi, w tym kluczy nastawnych, nadal odbywa się w Hiszpanii. Tam są również produkowane od kilku lat klucze nastawne Bahco.

Irega

Już podobno 1800 lat p.n.e. erą baskijscy wojownicy używali broni wykonanej z żelaza. Faktem jest, że Kraj Basków był jednym z pierwszych miejsc w Europie, gdzie zaczęto wydobywać i przetapiać rudę tego metalu. Przez stulecia ten region Hiszpanii słynął z produkcji żelaza i wyrobów – głównie broni i narzędzi. Ruda żelaza w tamtym rejonie (w okolicy miasta Bilbao) była niezwykle łatwa do wydobycia, okoliczny górzysty teren był porośnięty lasami (źródło węgla drzewnego) oraz zasobny w wodę. Przemysł ten mocno podupadł pod koniec XVIII wieku. Dopiero wynalezienie procesu konwertorowego produkcji stali przez Anglika Henryka Bessemera w 1856 roku pozwoliło na odrodzenie baskijskiego wydobycia rud żelaza i przemysłu stalowego. Mówi się, że baskijska i szwedzka ruda żelaza były ważnym elementem rewolucji przemysłowej. A to dlatego, że szwedzka i baskijska ruda miały niską zawartość fosforu i siarki a były bogate w mangan. Dzięki temu rudy te świetnie nadawały się do nowej technologii. Henry Bessemer wysłał jeden z pierwszych konwerterów do Bilbao już w grudniu 1857 roku.

Kraj Basków ma więc bardzo długą i bogatą tradycję przemysłu stalowego. Stąd też wywodzi się bardzo duża liczba przedsiębiorstw produkujących różnorodne narzędzia, w tym narzędzia ręczne. Jednym z nich jest IREGA S.A., powstała w 1945 roku właśnie jako producent narzędzi ręcznych.  W 1960 roku podjęli decyzję o specjalizacji i, jak chwalą się na swojej stronie, od tego roku roku stali się największym na świecie producentem kluczy nastawnych. Produkcja, niezmiennie, od początku istnienia firmy odbywa się w miejscowości Zaldibar.

Domyślam się, że spora część produkcji jest zlecana jako OEM – na przykład klucze amerykańskiej firmy Channellock czy niemieckiego Stahlwille są produkowane właśnie w fabryce Irega.

Niemniej Irega przede wszystkim produkuje i sprzedaje klucze nastawne pod swoją nazwą. Ofertę mają bardzo dużą, porównywalną do oferty BAHCO.

Mam w tej chwili (12.03.2021) tylko jeden, skromny klucz Irega. Jest to podstawowy model z serii 77F, który jest produkowany w rozmiarze od 4 do 24 cali. Solidny klucz, z bardzo przyzwoicie obrobionymi szczękami, nie grzeszy urodą.

Irega ma też w ofercie klucze o zwiększonej wytrzymałości, o zwiększonym rozstawie, o wąskich szczękach, z obracaną szczęką ruchomą, z rozstawem regulowanym śrubą, z uchwytami metalowymi i wykończonymi tworzywem sztucznym itd. W Polsce klucze te nie są popularne, są zwykle dość drogie.